اضطراب جدایی در کودکان

اضطراب جدایی چیست و از چه سنی شروع می شود ؟

اختلالات اضطرابی از شایع ترین اختلالات در جهان هستند ، اضطراب جدایی نیز یکی از انواع اضطراب است که در کودکان کمتر از یک سالگی دیده می شود ، بین 9 ماهگی تا 18 ماهگی به اوج خودش می رسد و در حدود 2/5 سالگی کاهش می یابد .

در کودکانی که این اختلال ادامه پیدا کند در کودکی از رفتن به مدرسه امتناع می کنند و دچار مدرسه هراسی می شوند و در نوجوانی نیز دچار مشکلات سازگاری می شوند . این اختلال در نیمی از افراد مبتلا هشت تا نه سال ادامه می یابد و دختران تقریبا دو برابر پسران به اختلالات اضطرابی دچار می شوند .

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی نسبت به دور شدن از خانه اضطراب مفرط ، ناتوان کننده و نامتناسب از خود نشان می دهند ، اغلب اضطراب جدایی پس از آنکه کودک یک اتفاق تنش زای شدید را تجربه می کند بروز می کند : رفتن به مدرسه ، انتقال از مدرسه به مدرسه جدید ، مرگ یکی از بستگان نزدیک ، رفتن به محله جدید ، ورود به مقطع ابتدایی و … کودکان همواره نگراه هستند که اگر از والدین شان دور شوند آسیبی به آنها برسد .

اضطراب جدایی که در سن زیر 3 سالگی وجود دارد طبیعی است ولی اگر ادامه پیدا کند تبدیل به اختلال اضطراب جدایی می شود که در سن دبستان به بعد خود را بیشتر از سنین دیگر نشان می دهد .

نشانه های اضطراب جدایی کودکان

ویژگی اصلی این اختلال که معمولا از سنین پیش از دبستان شروع می شود، ترس و نگرانی مفرط به هنگام جدایی یا انتظار جدایی، از منزل و افراد دلبست هاست .
حداقل سه علامت از موارد ذیل در این اختلال مشاهده می شود:

1- ناراحتی مفرط و مکرر به هنگام جدایی یا انتظار جدایی از منزل و افراد دلبسته
2- نگرانی زیاد نسبت به سلامت و مرگ افرادی که به آن ها دلبسته اند به ویژه در مواردی که از هم دور هستند و باید دایم با آن ها در ارتباط باشند
3- نگرانی فوق العاده نسبت به وقوع اتفاقات ناخواسته ای در مورد خود ، مانند گم یا ربوده شدن و تصادف کردن که مانع دیدار مجدد با افراد دلبسته می شود
4- اکراه نسبت به تنها بیرون رفتن به دلیل به دلیل ترس از جدایی
5- ترس و اضطراب بارز از تنها بودن یا ماندن در منزل ، یک اتاق خانه یا سایر مکان ها بدون حضور افراد دلبسته
6- اکراه یا امتناع مداوم از خوابیدن به تنهایی و دور از والدین یا خارج از خانه
7- مشکل هنگام خواب به صورت اصرار بر بودن کسی زمان خواب رفتن هم چنین امکان دارد نیمه شب به اتاق والدین یا خواهر و برادرهایشان بروند
8- احساس ناراحتی در زمان خواب موقع مسافرت های انفرادی
9- علایم جسمی مانند سردرد یا تپش قلب هنگام جدا شدن از افرادی که به آن ها دلبستگی شدید دارند
کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است نتوانند به تنهایی در خانه بمانند یا به یک اتاق جدید وارد شوند ، این کودکان رفتار چسبیدن را از خود نشان می دهند و می خواهند نزدیک والدین یا زیر سایه آنها بمانند .

این کودکان وقتی از اخاص دلبسته خود جدا می شوند ممکن است گوشه گیر ، بی تفاوت و غمگین شوند و علاقه ای به بازی کردن نشان ندهند و ممکن است بسته به سن شان از هیولاها ، تاریکی ، جیب برها ، سارقان ، تصادفات و هر موقعیتی که امکان دارد خطری برای خود یا خانواده اش ایجاد کند می ترسند .
اضطراب جدایی در کودکان می تواند منجر به مدرسه هراسی و امتناع از رفتن به مدرسه شود .

درمان اختلال اضطراب جدایی با بازی درمانی شناختی رفتاری

برای انجام درمان بازی درمانی شناختی رفتاری برای کودک دچار اختلال اضطراب جدایی می توانید این مراحل را انجام دهید :

جلسه اول: کودک با درمانگر ارتباط برقرار کرده و درمانگر به کودکان و مادران آنها برنامه های درمانی و چگونگی شرکت آنان را توضیح میدهد.
جلسه دوم: انواع عروسکها که هر یک نقش های متفاوتی را داشته و هیجاناتی را بروز می دهند توسط نمایش عروسکی و تکمیل جملات ناتمام به کودکان آموزش داده می شود.
جلسه سوم: ارتباط فکر و احساس از طریق الگوی نمایشی برای کودکان اجرا می شود و کودکان خود نیز آنها را به اجرا در می آورند.
جلسه چهارم تا دهم از تکنیک های درمانی این روش شامل احساس آرامش ، احساس خوب داشتن، افکاردرونی، نقشه های اکتشافی کودک ( راهبردهای مقابله ای)، جایزه به خود برای کارهای خوب، تمرین کردن، آرام ماندن به وسیله مهارت های مقابله ای جدید استفاده شود .
تمامی این موقعیت ها با استفاده از انواع عروسک های دارای نقش های مثبت و منفی ارائه شود .
در این بازی ها افکار مطلوب و نامطلوب توسط عروسک ها بیان می شود . در هر جلسه، یک راهبرد مقابله ای نظیر تمرین تنفس، آرامش دهی، خودگویی های مثبت، تشویق خود، دادن پاداش به خود و… آموخته می شود که کودک نیز در خانه باید آنها را در نمایش عروسکی به همراه مادر تمرین کند.
در جلسات پایانی مادر باید دقایقی کلاس را ترک کند به طـوری که کودک متوجه خروج مادر از کلاس نشده ولی به هنگام بازگشت به گونه ای وارد شود که کودک متوجه ورودش شود .
درهر جلسه به زمان ترک جلسه توسط مادر افزوده شود .
درجلسه دهم مادر دیگر در کلاس حضور ندارد.